استفاده از تصویر در شعر
یکی از جذابیت‌های خواندن شعر برای من ایجاد تصویر است. اینکه می‌توانم در ذهن خودم توی باغ‌های زیبا قدم بزنم، از آب‌های گوارا بنوشم، عطر گل‌های شب بو را با تمام وجودم استشمام کنم و با لمس برگ درختان پر از حس زندگی شوم.
در ادبیات و به‌ویژه شعر وقتی از تصویر حرف می‌زنیم منظور چیزی است جدا از آنچه با چشم می‌بینیم و یا با سایر حواس درک می‌کنیم.
شاعران از انواع تصاویر استفاده می‌کنند تا شعرشان جان داشته باشد. از طریق زمان، فضا و بیان یک تجربۀ احساسی برای درگیر شدن مخاطب می‌سازند. با آفریدن تصویر می‌توان الهام‌بخش بود و احساسات را تحریک کرد.
شعرهایی که از تصاویر استفاده می‌کنند بیشتر در ذهن می‌مانند و خواندن آن‌ها هم لذت‌بخش‌تر است.
برای ایجاد تصویر شاعر باید انتخاب کند. واژه‌ها و ریتم و موسیقی را طوری برگزیند که بهترین تصویر ممکن در ذهن مخاطب نقش ببندد.
زلف آشفته و خوی کرده و خندان‌لب و مست
پیرهن چاک و غزل‌خوان و صراحی در دست
نرگسش عربده‌جوی و لبش افسوس‌کنان
نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست
سر فرا گوش من آورد به آواز حزین
گفت ای عاشق دیرینه من خوابت هست
عاشقی را که چنین بادۀ شب‌گیر دهند
کافر عشق بود ار نشود باده‌پرست
در این بیت‌ها حافظ بدون استفاده از صنایع ادبی تصویری شگفت‌انگیز از معشوق خلق کرده.
زن زیبایی آمد لب رود
آب را گل نکنیم
روی زیبا دو برابر شده است…
پدیدۀ آشنای انعکاس تصویر در آب را سهراب خیلی هنرمندانه بیان کرده طوری که در ذهن ثبت شود.
توجه به جزئیات به ارائۀ یک تصویر مناسب کمک می‌کند. اگر در مورد گلی حرف می‌زنیم چه چیزهایی آن را در ذهن واضح‌تر نشان می‌دهد؟ اسم؟ رنگ؟ بو؟ بافت گلبرگ‌ها؟ لطافت؟ زیبایی؟
حتی به موضوع شعر نیز بستگی دارد برای مثال وقتی شعر، ردپایی از مرگ و فراق دارد گل رز گمراه کنند است.
خنده خواهد بست بر لب،
روی گندم‌ها شقایق،
آه! بعد از ما
می‌خرامند آن نگاران،
نازک‌اندامان میان ره به‌سوی کشتگاهان…
با دقت در این شعر نیما می‌بینیم بدون اینکه سخنی از زرد و قرمز به میان آید با گندم و شقایق رنگ‌ها در ذهنمان زنده می‌شوند.
هنگام مرور و بازنویسی شعر خوب است به این موارد دقت کنیم. کدام حس خواننده را بیشتر درگیر می‌کند؟ آیا بهترین جزئیات را انتخاب کرده‌ایم؟
برای تصویرسازی بهتر و تأثیرگذارتر از آرایه‌های ادبی استفاده می‌کنیم.
رایج‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها استعاره، تشخیص، مجاز، نماد و تداعی است؛ که به هرکدام در پست‌های جداگانه می‌پردازم.
یکی از بهترین راه‌های یادگیری خلق تصویر در شعر هم مطالعۀ آن است. هنگام خواندن اشعار دیگران ببینید چه چیزهایی دریافت می‌کنید؟ روی چه چیزهایی تأکید شده؟ استعاره‌ها و نمادها را تجزیه‌وتحلیل کنید. ببینید تا چه اندازه تأثیرگذار و متقاعدکننده هستند؟
یک تمرین خوب هم این است که روزانه زمانی را برای استفاده از زبان استعاری و نمادین صرف کنید. این‌طوری خلاقیت شما برای ایجاد تصویرهای بکر و جذاب افزایش می‌یابد.
بسط دادن و تشریح ایده‌ها و اندیشه‌ها یکی از راه‌های نوشتن با جزئیات است که منجر به نشان دادن یک تصویر ملموس می‌شود.
درود و سپاس سرکار خانم شریفی عزیز