راهی برای درک بهتر شعر
این تمرین صرفاً تجربۀ شخصی من است و امکان دارد اساتید ادبیات با آن موافق نباشند اما از آن‌جاکه برای من نتیجۀ مثبتی در پی داشته تصمیم گرفتم آن را به اشتراک بگذارم.
اگر می‌خواهیم شعر را بهتر درک کنیم و با توجه به مفهوم آن راحت‌تر و روان‌تر بخوانیم، یعنی در شعرخوانی هم خودمان را تقویت کنیم که در پی آن صحبت کردن و مکالمات معمولی و روزانه‌مان هم جان می‌گیرد پیشنهاد من به نثر در آوردن شعر است. این تمرین را همه در دوران مدرسه انجام داده‌ایم و تا حدودی با آن آشنا هستیم. تکرار و مداومت در این کار باعث می‌شود با یک روخوانی سادۀ بعضی اشعار خیلی راحت به معنای آنها پی‌ببریم.
در ابتدا تعریف ساده‌ای از شعر و نثر را با هم مرور می‌کنیم:
+شعر، در لغت به معنی دانش و فهم و ادراک است که چامه، سرود، سخن و چکامه نیز خوانده شده و در تعریف شعر گفته‌اند که: «کلامی است موزون و مقفی که دارای معنی باشد.» عنصر خیال در شعر پررنگ است.
+نثر، یعنی پراکنده. گونه‌ای از زبان است که تنها متکی به قواعد زبانی (قواعد واژگانی و قواعد نحوی) باشد و هیچ‌قاعدۀ دیگری از قبیل قواعد بیانی(تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و فروع آنها)، قواعد بدیعی( صنایع و آرایه‌های ادبی منهای آنچه به حوزۀ صنایع بیان مربوط است) و قواعد موسیقیایی(آنچه موجب هم‌آوایی و هم‌آوازی در زبان شود، مانند وزن، قافیه، ردیف، واج‌آرایی، سجع و جناس) بر آن وارد نشود.
البته این دو تعاریف گسترده‌تر و پیچیده‌تری دارند که شاید در فرصتی دیگر به آنها هم بپردازم فعلاً به همین تعاریف ساده اکتفا میکنم. اما نکتۀ قابل توجه این است که نثر لزوماً در مقابل شعر قرار نمی‌گیرد؛ یعنی نمی‌توانیم بگوییم اگر نوشته‌ای موزون و مقفی نباشد حتماً نثر است چرا که شعرهای سپید و نیمایی این تقابل را نقض می‌کنند. از طرفی در نثرهای ادبی هم ظرافت‌های شعری دیده می‌شود.
به هر صورت منظور من اینجا نثر ساده است.
با به نثر در آوردن شعر چندین دستاورد خواهیم داشت:
-نوعی تمرین نویسندگی است.
-آشنایی با واژگان جدید و پیدا کردن معانی آنها برای به کار بردن در نثر، در نوشتن متون دیگر هم دست ما را باز می‌گذارد.
-پیاده کردن صنایع ادبی به کار رفته در شعر می‌تواند نوشتۀ ما را به یک نثر ادبی تبدیل کند و علاوه بر تسلط بر آرایه‌ها به فهم شعر نیز کمک بسیاری می‌کند.
-گاهی در شعر کلمه‌هایی به ضرورت شعری حذف می‌شوند. پیدا کردن آنها و جای دادن در متن نثر چالش ذهنی زیبایی است.
-فکر میکنم هر شعری قبل از آن که موزون شود و روی کاغذ بیاید در ذهن شاعر قصه‌ای بوده به نثر. با نوشتن آن می‌توانیم به آنچه شاعر در ذهن داشته برسیم.
– وقتی شعر را برای خودمان در واقع معنی می‌کنیم و به نثر می‌نویسیم با مفهوم آن آشنا می‌شویم و برای روان خواندن آن هم دچار سردرگمی نخواهیم شد.
با شعر باید زندگی کرد تا خودش را نمایان کند.
شاید دوست داشته باشید این مطلب را هم بخوانید:
سلام خیلی ممنونم از مطلب زیبا و مفیدتان . من یه مشکل بزرگ دارم که ادبیات صحبتم خیلی ضعیفه و به کرات تو صحبتها از کلمات درست و بجایش استفاده نمیکنم…و وقتی زندگیه گذشته م را مرور میکنم .میبینم من تو دوران تحصیل .اصلا به درس ادبیات هیچ توجه ای نمیکردم و اصلا اهمیت نمیدادم. این قضیه باعث شده من تو ارتباطات نسبت به بقیه ضعف داشته باشم …والان با خوندن مطلب شما دیگه یقین پیدا کردم . و قصد تقویت ادبیات خودم را دارم. منتهی تو اینترنت معنی اشعار نوشته نیست که بهش رجوع کنم .یا کتابی نیست که با معنیش باشه . معنی تک تک کلمه تو دیکشنری با معنی داخل شعر جور در نمیاد . و روندم کند شده لطفا راهنمائیم کنین. من مهندسی برق خوندم و الان در کار آزاد مشغولم و بسیار راضی هستم . ۳۶سال سن دارم….لطف میکنید . راهنمائیم کنید
سلام
خیلی خوشحالم که خوندن شعر و به طور کلی ادبیات براتون دغدغه شده.
اگر فکر میکنید خوندن و درک معنی اشعار وقت‌گیر و سخته خوندن داستان کوتاه فارسی رو شروع کنید که به شما قطعا کمک زیادی می کنه. در مورد شعر هم نیازی نیست همه وقتتون رو بهش اختصاص بدید روزی حتی اگر یک بیت رو هم عمیق بخونید کافیه و برای شروع مناسبه اما توصیه نمیکنم از کتاب‌هایی که معنی شعر رو نوشتند بخونید. ابتدا خودتون تلاش کنید و اگر نیاز بود به کتاب مراجعه کنید. شاید شروع کار سخت باشه اما کمکم عادت میکنید.
رمز این کار فقط و فقط مطالعۀ زیاده.
با سلام خدمت شما
لطفا امکان داره شعر خیزید و خز آرید که هنگام خزان است را برای من ترجمه کنید یا مفهوم آنرا به نثر به اشتراک بگذارید
با سپاس
سلام. البته منظور من از به نثر در آوردن شعر ترجمه نیست که این کار اصلا معنی نداره. برای اینکه به درک بهتری برسید و درگیر پیچ و خم وزن و قافیه نباشید بهتره شعر رو به صورت نثر روان در بیارید تا به مفهوم کلی اون پی ببرید. که این کار رو اگر خودتون انجام بدید قطعاً نتیجۀ بهتری می‌گیرید چرا که هر فردی دیدگاه و نظر و برداشت خاص خودش رو داره.
سلام.ممنونم بابت راهنمای هاتون
من میخواستم یک بیت از شعر منوچهری دامغانی رو ب نثر تبدیل کنم ولی نمیتونم میشه کمکم کنید؟؟
سلام
با مراجعه به واژه‌یاب و معنی کل شعر سعی کنید بنویسید.
بیت مورد نظرتون رو برام بفرستید.
خانم شریفی ممنونم مطالبتون واقعا عالی بود،من همه ی دست نوشته هاتون رو دنبال کردم خیلی کمکم کرد.
نمیدونم آشنایی کامل دارین یا نه ولی من تو زمینه ی هیپ هاپ فعالیت دارم و به این دلیل به نوشته های شما رو آوردم چون من تو تربیت ذهنم در راستای شعر نوشتن در بعضی مورد ها کم‌کاری کردمو شما کاملا با قواعدش آشنا هستینو شکی توش نیست.
سوالی که داشتم اینه که شعر رو اگه معنیش رو به صورت ادبی گسترده نویسی کنم هم درسته؟یا باید فقط به صورت نثر و با قوانین نثر نویسی باشه؟
سلام دوست عزیز
توی تلاش برای درک معنی و مفهوم شعر هیچ قانون و قاعدۀ خاصی و درست و غلطی وجود نداره. شما می‌تونید به نثر بنویسید، می‌تونید کلمه به کلمه بنویسید یا با لغت‌نامه سر و کله بزنید. مهم اینه که شما به درک درستی برسید.